Μουσείο, Αρχαιολογικό Ελευσίνας

Το κτίριο του μουσείου, που βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, χτίστηκε αρχικά το 1890, σε σχέδια του Γερμανού αρχιτέκτονα Καβεράου, για να στεγάσει ευρήματα των ανασκαφών, και επεκτάθηκε το 1892 σε σχέδια του Έλληνα αρχιτέκτονα Ι. Μούση. Η ιστορία φαίνεται να ξεκινά στο χώρο του ιερού το 1500 π.Χ. περίπου, την εποχή του βασιλιά Κελεού, ο οποίος χτίζει τον πρώτο ναό της Δήμητρας, και τελειώνει τον 4ο αι. μ.Χ., με την απαγόρευση των αρχαίων θρησκειών από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο και την καταστροφική επιδρομή των Βησιγότθων του Αλάριχου το 395 μ.Χ. Τα πιο αξιόλογα αντικείμενα της συλλογής προέρχονται από τον 5ο αι. π.Χ., όταν το ιερό είχε αποκτήσει πλέον πανελλήνια φήμη και είχε αυξηθεί κατά πολύ το πλήθος των πιστών που συνέρρεε εδώ για να παρακολουθήσει τις τελετές των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Πολλά από τα ευρήματα είναι συνδεδεμένα με αυτές τις τελετές. Το αναθηματικό χοιρίδιο θυμίζει τη θυσία αυτών των ζώων, για τον καθαρμό των πιστών στο Φάληρο σε κάποιο από τα προπαρασκευαστικά στάδια των τελετών, και τα παράξενα πήλινα αγγεία (κέρνοι) προέρχονται από τις θυσίες και τις προσφορές που έκαναν στους βωμούς και στα ιερά στο δρόμο της επιστροφής των ιερών συμβόλων διά μέσου της Ιεράς Oδού από την Αρχαία Αγορά πίσω πάλι στο ιερό για την τελική μύηση. Στις έξι αίθουσες του σημαντικού αυτού μουσείου αξίζει να προσέξετε το μνημειώδη πρωτοαττικό αμφορέα των μέσων του 7ου αι. π.Χ., με την παράσταση του αποκεφαλισμού της Mέδουσας από τον Περσέα, την περίφημη «φεύγουσα» κόρη της αρχαϊκής εποχής που προέρχεται πιθανόν από την αρχιτεκτονική διακόσμηση της ιεράς οικίας, το μεγάλο ακέφαλο άγαλμα της θεάς Δήμητρας, έργο πιθανόν της σχολής του Αγορακρίτου, μαθητή του Φειδία, και την Καρυάτιδα από τη στέγη των μικρών Προπυλαίων, η οποία φέρει στο κεφάλι της την «κίστη», το ιερό κιβώτιο των μυστηρίων, με ανάγλυφη απεικόνιση των συμβόλων της ελευσινιακής λατρείας, που ήταν τα στάχυα, οι παπαρούνες, οι ροζέτες και οι κέρνοι. Αν και τα πρωτότυπα βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, αξίζει να σταθείτε στα αντίγραφα των δύο πιο σπουδαίων ευρημάτων της Ελευσίνας. Το ένα είναι το ύψους 2,20 μ. ανάγλυφο του 5ου αι. π.Χ., με τη Δήμητρα, την Κόρη και το βασιλιά της Ελευσίνας Τριπτόλεμο που ετοιμάζεται να διδάξει στον κόσμο την καλλιέργεια της γης σύμφωνα με τις οδηγίες της θεάς. Το δεύτερο είναι ο πήλινος πίνακας με αέτωμα του Νιννίου, του 4ου αι. π.Χ., με σκηνές από τις τελετές στο ιερό της Δήμητρας ο οποίος είναι πολύ σημαντικός για τις πληροφορίες που μας παρέχει για τις αυστηρότατα μυστικές τελετές των Eλευσινίων Mυστηρίων, για τις οποίες όποιος μίλαγε αντιμετώπιζε θανατική ποινή. Εκτός από αυτά, το μουσείο στεγάζει μία πλήρη σειρά αγγείων, που χρονολογούνται από τους μεσοελλαδικούς (1900-1600 π.Χ.) έως και τους πρώιμους χριστιανικούς χρόνους, γραπτούς πίνακες, μεταλλικά μικροαντικείμενα, επιγραφές, καθώς και ανάγλυφα, μεταξύ των οποίων και το σημαντικό ψηφισματικό ανάγλυφο των Ρειτών, με τη Δήμητρα, την Κόρη, την Αθηνά και έναν Ελευσίνιο, που στο κάτω μέρος έχει οδηγίες για τη γεφύρωση της λίμνης των Ρειτών. Μοναδικό εύρημα της συλλογής είναι το λινό ύφασμα διαστάσεων 2,20 x 0,50 μ. της κλασικής εποχής που βρέθηκε σε χάλκινη κάλπη μέσα σε τάφο σε ένα από τα δύο νεκροταφεία της περιοχής, από τα οποία προέρχονται και πολλά άλλα ευρήματα του μουσείου. Μια πολύ καλή εικόνα του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας, έτσι όπως είχε διαμορφωθεί το 550 π.Χ., μπορείτε να αποκτήσετε από τη γύψινη αναπαράσταση του αρχιτέκτονα Ι. Τραυλού, που εκτίθεται σε ειδική προθήκη στο μουσείο. Τέλος, στην αυλή του μουσείου εκτίθενται ενεπίγραφα βάθρα και αρχιτεκτονικά μέλη από διάφορα κτίρια του ιερού και από τα μικρά Προπύλαια. Η «φεύγουσα κόρη», έργο του 5ου αι. π.Χ. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας). Ανάγλυφο με τη Δήμητρα, την Κόρη και τον Τριπτόλεμο (Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας). Ο πήλινος πίνακας του Νιννίου (Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας). Το ακέφαλο άγαλμα της Δήμητρας, έργο του 5ου αι. π.Χ. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας).